Leczenie urazów związanych ze wspinaczką

Wspinaczka to sport ekstremalny, który naraża barki, dłonie i kolana na duże obciążenia. Stawy te nie są jednak przystosowane do takich przeciążeń, więc łatwo ulegają kontuzjom.

Istnieje wiele metod leczenia urazów sportowych we wspinaczce s kałkowej, które rozwiązują i poprawiają wydajność wspinacza. Jedną z najczęściej stosowanych w leczeniu łagodnych i umiarkowanych urazów jest terapia RICE. Jednak w przypadku poważniejszych urazów należy rozważyć leczenie chirurgiczne.

Jakie są najczęstsze rodzaje urazów podczas uprawiania wspinaczki skałkowej lub sportów górskich?

Jak już wspomnieliśmy, obszary najbardziej narażone podczas wspinaczki to barki, nadgarstki, dłonie i kolana. Dłonie, zwłaszcza palce, muszą wytrzymywać bardzo intensywne obciążenia, a ponieważ mają tak małe mięśnie i więzadła, łatwo ulegają kontuzjom.

Na szczęście przedstawiamy listę najczęstszych urazów w tej praktyce:

• Zmiany SLAP: Jest to kontuzja pochodzenia zwyrodnieniowego polegająca na częściowym lub całkowitym zerwaniu obrąbka górnego. We wspinaczce jest to spowodowane urazami spowodowanymi upadkiem lub poślizgnięciem się stóp. Wspinacz zwisa tylko na jednym ramieniu, co powoduje nagłe pociągnięcie, które prowadzi do rozerwania lub oderwania. Powoduje to rozproszony ból na poziomie barku, któremu towarzyszą trudności w podnoszeniu ramienia, klikanie i utrata siły mięśni.
• Naderwanie mankietu rotatorów i zapalenie ścięgna: Są to dwa różne, ale ściśle powiązane ze sobą urazy. Zapalenie ścięgna jest uważane za stan zapalny spowodowany podrażnieniem ścięgien tworzących mankiet rotatorów. Naderwanie lub zerwanie jest spowodowane przeciążeniem i nagłymi ruchami barku. U alpinistów lub wspinaczy przyczyną są nagłe i powtarzające się ruchy podczas wspinaczki skałkowej. Urazy te powodują rozproszony ból barku, trudności w podnoszeniu ramienia, wyskakiwanie i obrzęk...
• Zwichnięcie lub przemieszczenie barku: Obejmuje to usunięcie głowy kości ramiennej z panewki łopatki. Jest to częsty uraz u niedoświadczonych alpinistów lub wspinaczy o słabo rozwiniętych mięśniach. Powoduje to niestabilność stawu barkowego, co skutkuje silnym bólem, trudnościami w poruszaniu ramieniem i obrzękiem. Może również prowadzić do drętwienia i osłabienia mięśni.
• Rozerwanie trójkątnego kompleksu włóknisto-chrzęstnego: Jest to częściowe lub całkowite rozerwanie struktury znajdującej się nad kośćmi nadgarstka i dystalną częścią kości łokciowej. Jest ona znana jako trójkątna chrząstka włóknista i ulega rozerwaniu z powodu przeciążeń spowodowanych odwróconymi chwytami, które generują naprężenia mechaniczne. Objawy to ból w dłoni, który nasila się przy chwytaniu i pochylaniu, sztywność i niestabilność.
• Nadwyrężenieścięgien zginaczy palców: Jest to bardzo częsta kontuzja u alpinistów, ponieważ dłonie i palce są ich głównym wsparciem. Nagłe naprężenia i nadmierne obciążenia generowane przez poślizgnięcie mogą nadwyrężyć te struktury. Głównymi objawami są ból, obrzęk i trudności w zginaniu palców.
• Skręcenie więzadeł pobocznych palców stóp: Jest to częściowe lub całkowite nadwyrężenie lub zerwanie więzadeł znajdujących się w stawach międzypaliczkowych. Są one wynikiem nadmiernego stresu i nagłych napięć spowodowanych bardzo wymuszonymi ruchami na poziomie palców. Jest to uraz, który powoduje silny ból, obrzęk, trudności w poruszaniu dotkniętym palcem, a czasem siniaki.
• Złamania dłoni i palców: Jest to poważny uraz polegający na częściowym lub całkowitym złamaniu jednego lub więcej palców. Są one zwykle spowodowane poważnymi urazami spowodowanymi upadkami i obciążeniem kości dłoni z powodu przeciążenia. Są to bardzo ważne urazy dla wspinaczy i powodują silny ból, natychmiastowy obrzęk, ograniczenia funkcjonalne i siniaki.
• Zapalenie pochewki ścięgna w nadgarstkach i dłoniach: Jest to przewlekły stan zapalny na poziomie pochewki ścięgna spowodowany nieodpowiednimi i wymuszonymi ruchami. Przeciążenia generowane są m.in. przez chwyty jednoręczne, paski półpaliczkowe. Pojawia się ból w dłoni lub nadgarstku oraz trudności w poruszaniu się lub chwytaniu.
• Skręcenie kolana: Jest to uraz więzadeł tworzących staw kolanowy spowodowany nadwyrężeniem lub naderwaniem. Podczas wspinaczki niektóre ruchy powodują nadmierne obciążenie więzadeł pobocznych i krzyżowych przednich. Skutkuje to obrzękiem, bólem, niestabilnością, wyskakiwaniem i trudnościami w poruszaniu się.
• Złamania: Obejmują one częściowe lub całkowite złamanie kości tworzących kolano i nogę. Zwykle są one spowodowane głównie urazami i upadkami, chociaż są również związane z nagłymi ruchami z nadmiernym obciążeniem. Złamania generują silny ból, deformację, obrzęk i niemoc funkcjonalną.

Najlepsze produkty do regeneracji po kontuzji podczas wspinaczki

Bestseller

Jak stosować terapię RICE w leczeniu urazów pierwszej pomocy podczas wspinaczki skałkowej?

Terapia RICE jest jedną z najbardziej przydatnych metod dla wspinaczy lub alpinistów ze względu na łatwość jej technik. Obecnie techniki protokołu RICE zostały zaktualizowane o terapię PRICE, ale ta pierwsza jest nadal bardziej znana.

Prawidłowy sposób stosowania tej terapii w przypadku urazów jest następujący:

• Ochrona: Pierwszym krokiem przy każdej kontuzji jest zapewnienie odpowiedniej ochrony, aby zapobiec pogorszeniu stanu urazu. Można pomóc sobie ortezami, podporami stawów lub po prostu założyć bandaż elastyczny, jeśli obszar na to pozwala.
• Odpoczynek: Wraz z bandażem elastycznym, kontuzjowany obszar powinien zostać poddany względnemu odpoczynkowi. Jest on nazywany względnym odpoczynkiem, ponieważ nie powinien być całkowity, ale powinien, w miarę możliwości, ograniczać tylko ruchy, które obejmują kontuzjowany obszar. Odpoczynek ten nie powinien trwać dłużej niż 48 godzin, aby uniknąć sztywności stawów lub mięśni w kontuzjowanym obszarze.
• Lód: Umieszczenie lodu jest również ważnym punktem, ponieważ zapobiega stanom zapalnym i łagodzi ból. Zaleca się umieszczanie go na dotkniętym obszarze przez 20 minut, co 2 godziny przez 2-3 dni. Ważne jest, aby nie umieszczać go bezpośrednio na skórze, ale za pomocą kompresów lub okładów żelowych przykrytych szmatką.
• Ucisk: Kompresja może być wywierana poprzez umieszczenie elastycznego bandaża w celu zmniejszenia powstawania obrzęku. Ucisk nie powinien być nadmierny, ale wystarczający, aby uniknąć zbytniego ograniczenia przepływu krwi. Łatwo jest rozpoznać, kiedy ucisk jest prawidłowy, ponieważ palce łatwo się pod nim przesuwają.
• Uniesienie: Ważne jest, aby wykonać uniesienie obszaru, aby pomóc zwiększyć powrót żylny i uniknąć dalszego obrzęku i bólu. Prawidłowym sposobem jest uniesienie obszaru 30 cm powyżej poziomu serca.

Zabiegi chirurgiczne w leczeniu ciężkich lub przewlekłych urazów u wspinaczy lub alpinistów

Niektóre poważne ostre i przewlekłe urazy występujące u wspinaczy lub alpinistów wymagają leczenia chirurgicznego. Dzieje się tak najczęściej w przypadku znacznego uszkodzenia więzadeł, kości i stawów.

Z tego powodu przygotowaliśmy podsumowanie najczęstszych operacji w zależności od dotkniętego obszaru:

Urazy barku

Najczęstsze urazy barku obejmują tendinopatie, naderwania, zwichnięcia, zapalenie kaletki maziowej i, rzadziej, złamania.

Wśród najczęstszych zabiegów chirurgicznych możemy wymienić:

• Otwartą operację naprawczą barku: Jest to uważana za jedną z najbardziej inwazyjnych metod chirurgicznych i dlatego jest zwykle wykonywana w najcięższych przypadkach. Wykonuje się duże nacięcie, aby wyraźnie uwidocznić i naprawić uszkodzenia tkanek miękkich i stawów. Powrót do zdrowia jest bardzo powolny, ale może być bardzo skuteczny, jeśli nie wystąpią żadne komplikacje.
• Artroskopowa operacja barku: Jest to obecnie uważana za jedną z najskuteczniejszych i najmniej inwazyjnych technik chirurgicznych. Wymaga jedynie niewielkiego nacięcia na wysokości barku, przez które wprowadzana jest końcówka artroskopu. Urządzenie to umożliwia wizualizację stanu stawu i naprawę uszkodzonych struktur.

Urazy dłoni, palców i nadgarstka

Dłonie, nadgarstki i palce często ulegają urazom, takim jak tendinopatie, naderwania, zwichnięcia i złamania, które wymagają leczenia chirurgicznego, takiego jak poniższe:

• Artroskopowa operacja nadgarstka: Jest to zabieg ambulatoryjny, minimalnie inwazyjny i łatwy do wyleczenia. Przez małe nacięcie wprowadza się artroskop w celu oceny i naprawy uszkodzeń więzadeł, ścięgien i chrząstki nadgarstka.
• Operacja uwolnienia stawu Quervaina: Jest to zabieg mający na celu zmniejszenie nacisku na ścięgna i nerw pośrodkowy. Jest to operacja otwarta, podczas której chirurg wykonuje nacięcie w celu odsłonięcia ścięgien i naprawy uszkodzeń.
• Operacja unieruchomienia złamania palca: Jest to zabieg chirurgiczny, w którym do unieruchomienia złamanej kości stosuje się metalowe płytki, śruby i kołki.

Urazy kolana

Najczęstsze urazy obejmują zerwanie łąkotki, częściowe lub całkowite zerwanie więzadeł i złamania.

Są to zabiegi chirurgiczne, które rozwiązują te urazy:

• Otwarta operacja naprawcza kolana: Jest to dość skomplikowana, ale bardzo skuteczna procedura naprawy poważnych urazów kolana. Chirurg wykonuje rozległe nacięcie w kolanie, aby odsłonić uszkodzone struktury. Następnie przystępuje do naprawy uszkodzonych ścięgien, więzadeł, chrząstki lub łąkotki.
• Artroskopowa operacja kolana: Jest to idealna operacja w przypadku urazów stawu, zwłaszcza kolana, ponieważ zapewnia szybki powrót do zdrowia. Jest to minimalnie inwazyjna procedura, w której wykonuje się małe nacięcie, przez które przechodzi końcówka artroskopu. Następnie każda z uszkodzonych struktur stawu może zostać zwizualizowana i naprawiona.
• Chondroplastyka stawu kolanowego: Jest to operacja zaprojektowana specjalnie w celu naprawy urazów lub zużycia chrząstki stawowej. Wykonuje się ją za pomocą artroskopii w celu usunięcia uszkodzonej chrząstki, aby mogła się ona ponownie zagoić i odrosnąć w tym obszarze.
• Operacja naprawcza łąkotki: Jak sama nazwa wskazuje, jest to operacja wyłącznej naprawy łąkotki stawowej. Do stawu wprowadza się artroskop, aby uwidocznić uszkodzenie i skutecznie je naprawić.

Referencje

1. Rooks, M. D. (1997). Urazy podczas wspinaczki skałkowej. Sports Medicine, 23, 261-270. https://link.springer.com/article/10.2165/00007256-199723040-00005
2. Cole, K. P., Uhl, R. L., & Rosenbaum, A. J. (2020). Kompleksowy przegląd urazów związanych ze wspinaczką skałkową. JAAOS-Journal of the American Academy of Orthopaedic Surgeons, 28(12), e501-e509. https://journals.lww.com/jaaos/Abstract/2020/06150/Comprehensive_Review_of_Rock_Climbing_Injuries.5.aspx
3. Jones, G., Asghar, A., & Llewellyn, D. J. (2008). Epidemiologia urazów związanych ze wspinaczką skałkową. British journal of sports medicine, 42(9), 773-778. https://bjsm.bmj.com/content/42/9/773.short
4. Backe, S., Ericson, L., Janson, S., & Timpka, T. (2009). Wskaźniki urazów podczas wspinaczki skałkowej i związane z nimi czynniki ryzyka w ogólnej populacji wspinaczy. Scandinavian journal of medicine & science in sports, 19(6), 850-856. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1600-0838.2008.00851.x.
5. Haas, J. C., & Meyers, M. C. (1995). Urazy podczas wspinaczki skałkowej. Sports Medicine, 20, 199-205. https://link.springer.com/article/10.2165/00007256-199520030-00006
6. Maitland, M. (1992). Urazy związane ze wspinaczką skałkową. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy, 16(2), 68-73. https://www.jospt.org/doi/abs/10.2519/jospt.1992.16.2.68
7. Neuhof, A., Hennig, F. F., Schöffl, I., & Schöffl, V. (2011). Ocena ryzyka urazu we wspinaczce sportowej. International Journal of Sports Medicine, 32(10), 794-800. https://www.thieme-connect.com/products/ejournals/abstract/10.1055/s-0031-1279723
8. Woollings, K. Y., McKay, C. D., & Emery, C. A. (2015). Czynniki ryzyka urazów we wspinaczce sportowej i boulderingu: systematyczny przegląd literatury. British Journal of Sports Medicine, 49(17), 1094-1099. https://bjsm.bmj.com/content/49/17/1094.short
9. Addiss, D. G., & Baker, S. P. (1989). Mountaineering and rock-climbing injuries in US national parks. Annals of Emergency Medicine, 18(9), 975-979. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0196064489804639
10. Schöffl, V., & Winkelmann, H. P. (1999). Statystyki wypadków na" krytych ścianach wspinaczkowych". Sportverletzung Sportschaden: Organ der Gesellschaft fur Orthopadisch-traumatologische Sportmedizin, 13(1), 14-16. https://europepmc.org/article/med/10407959